ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ: ΤΟ…ΧΡΥΣΑΦΙ ΣΤΟ ΠΙΑΤΟ ΜΑΣ / Το λάδι της ελιάς μας κάνει πιο υγιείς και πιο έξυπνους.

Ο Όμηρος αποκαλούσε το ελαιόλαδο “Χρυσό Υγρό” και ο Ιπποκράτης “μεγάλο θεραπευτή”. 

Ελαιόλαδο χαρακτηρίζεται το έλαιο που λαμβάνεται από τους καρπούς της ελιάς της Ευρωπαϊκής (Olea Europea ) με μέσα αποκλειστικά μηχανικά και μεθόδους ή επεξεργασίες οπωσδήποτε φυσικές, σε θερμοκρασίες που να μην προκαλούν αλλοίωση του ελαίου

Είναι γνωστό ότι
η μεσογειακή διατροφή αποτελεί πρότυπο μιας υγιεινής διατροφής, λόγω  της πρόληψης και αντιμετώπισης διαφόρων παθήσεων και μακροζωία του πληθυσμού που την καταναλώνουν. Πυρήνας της διατροφής αυτής, είναι το ελαιόλαδο. Η μεσογειακή διατροφή προτείνει ότι, αμέσως μετά τα φρούτα και τα λαχανικά, σε καθημερινή βάση βρίσκεται η κατανάλωση ελαιολάδου. 

Το ελαιόλαδο αποτελεί το βασικό προστιθέμενο λιπίδιο στη μεσογειακή διατροφή, δίνοντας 9 χιλιοθερμίδες ανά γρ. (1 κουταλιά σούπας των 15 ml, δίνει 135 kcal). Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη μονοακόρεστων λιπαρών οξέων πρέπει να αποτελεί ποσοστό 15-20% της ολικής ημερήσιας πρόσληψης ενέργειας. Αυτό βέβαια πρέπει να αποτελεί μέρος της ολικής ημερήσιας πρόσληψης λίπους και να μη ξεπερνά το 30-40% των συνολικών ημερησίων θερμίδων. 

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχονται στο ελαιόλαδο είναι :

1. η βιταμίνη Ε (α-τοκοφερόλη),

2. τα καροτενοειδή (π.χ β-καροτένιο) που βρίσκονται σε μεγαλύτερη αναλογία στις πράσινες ελιές,

3. οι φαινόλες που εξαρτώνται από τις κλιματολογικές συνθήκες, την παραγωγή, την αποθήκευση και την ωριμότητα των ελιών και χωρίζονται σε απλές (π.χ υδροξυτυροσόλη), οι οποίες παρεμποδίζουν την συσσώρευση αιμοπεταλίων, με αποτέλεσμα να έχουν αντι-φλεγμονώδη δράση, σε σύνθετες φαινόλες (π.χ ολευροπείνη) που βοηθούν στο σχηματισμό νιτρικού οξέος που είναι ισχυρό αγγειοδιασταλτικό με αποτέλεσμα να έχει αντιβακτηριδιακή δράση, το φερουλικό και καφεϊκό οξύ.

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες έχουν αντικαρκινική δράση, μέσω της παρεμπόδισης του σχηματισμού των ελευθέρων ριζών και ως εκ τούτου του οξειδωτικού στρες. Η δράση αυτή είναι πιο σημαντική στις περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού, του μαστού, του προστάτη, του ενδομητρίου καθώς και οποιουδήποτε είδους καρκίνου του γαστρεντερικού σωλήνα. Το είδος του λίπους που καταναλώνεται έχει μεγαλύτερη σημασία απ’ ότι η ποσότητα στη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου.

Εργαστηριακοί έλεγχοι σε καρκινικά κύτταρα έδειξαν ότι αυτές οι φυτοχημικές πολυφαινόλες περιορίζουν αποτελεσματικά την ενεργοποίηση του γονιδίου HER2, το οποίο εμπλέκεται άμεσα στην ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων σε περιπτώσεις όγκων του μαστού, με άλλα λόγια μπορούν να προκαλέσουν το θάνατο των καρκινικών αυτών κυττάρων. Οι επιστήμονες υποστήριξαν επίσης ότι αυτές οι πολυφαινόλες, του έξτρα-παρθένου ελαιόλαδου, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ασφαλής βάση για το σχεδιασμό νέων αντικαρκινικών φαρμάκων. 

Το σκουαλένιο, κύριο συστατικό του ελαιολάδου, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης μελανώματος στο δέρμα. 

Το ελαιόλαδο είναι χολαγωγό/ χολοκυστοκινητικό δηλαδή έχει αυξημένη ικανότητα απομάκρυνσης της χολής από τη χοληδόχο κύστη, με αποτέλεσμα την πρόληψη της χολολιθίασης. Έχει, επίσης, πολύ θετική επίδραση στην πέψη των τροφών και στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών (π.χ. ασβεστίου, σιδήρου, μαγνησίου) από αυτές. 

Κατά τη διαδικασία της γήρανσης και σε καταστάσεις όπως η απώλεια μνήμης και η νόσος του Alzheimer αυξάνονται οι απαιτήσεις του οργανισμού σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, γιατί βοηθούν στο να διατηρείται η δομή του κυτταρικού τοιχώματος του εγκεφάλου. 

Το ελαιόλαδο έχει επίσης ελαφριά υπακτική δράση, με αποτέλεσμα να βοηθά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. 

Άλλα νέα δεδομένα για το ελαιόλαδο

Οι περισσότερες επιστημονικές μελέτες που έχουν γίνει για την δράση του ελαιολάδου στην υγεία, έχουν αποδείξει την πολύ θετική του επίδραση στα λιπίδια του αίματος και γενικότερα στο καρδιοαγγειακό σύστημα. 

Το ελαιόλαδο φαίνεται πως βοηθά στην πρόληψη σχηματισμού θρόμβων και συσσώρευση αιμοπεταλίων, με αποτέλεσμα τη μικρότερη συχνότητα εμφάνισης καρδιοαγγειακών νοσημάτων. Μειώνει την ολική χοληστερόλη στο αίμα και την «κακή» χοληστερόλη (LDL), τα τριγλυκερίδια και την αθηρογενή δράση δηλ. την σκλήρυνση και στένωση των αρτηριών. 

Το ελαιόλαδο, αυξάνει επίσης την «καλή»  χοληστερόλη (HDL), η οποία έχει προστατευτική δράση. Συνολικά, το ελαιόλαδο επιδρά τόσο στην  πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή πρόληψη (π.χ. πρόληψη της εμφάνισης 2ου καρδιακού επεισοδίου στον ίδιο ασθενή). 

Λόγω της περιεκτικότητας του σε πολυφαινόλες μπορεί να επιφέρει και μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης (υπέρταση). 

Πλούσιες σε μονοακόρεστα  λιπαρά δίαιτες, οδήγησαν σε σημαντική μείωση των τριγλυκεριδίων στο αίμα κατά την νηστεία, καθώς και των συγκεντρώσεων χοληστερόλης πολύ χαμηλής πυκνότητας (VLDL).  Παράλληλα, οι πλούσιες σε μονοακόρεστα δίαιτες είχαν ως αποτέλεσμα πιο ευνοϊκή ρύθμιση της γλυκαιμίας. 

Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Food Chemistry (2004) και πραγματοποιήθηκε από ομάδα Ιταλών ερευνητών, έδειξε ότι μία ουσία που υπάρχει στο ελαιόλαδο (ελευρωπαίνη) φαίνεται να αυξάνει την κινητικότητα ενός ενζύμου (πεπσίνη) που ευθύνεται για την πέψη της πρωτεΐνης. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι η πρωτεΐνη της φέτας στην παραδοσιακή μας χωριάτικη σαλάτα μεταβολίζεται καλύτερα με την παρουσία του ελαιολάδου κι ότι η προσθήκη ελαιολάδου σε σαλάτες με τόνο, κοτόπουλο και άλλες πρωτεϊνούχες πηγές είναι η ενδεδειγμένη κίνηση. 

Ισπανοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ουσίες που βρίσκονται στα κατάλοιπα της τριβής του ελαιόλαδου περιορίζουν τη διάδοση του AIDS στο σώμα κατά 80%. Σημειώστε, πως τα συστατικά αυτά εμπεριέχονται σε πολύ μικρό ποσοστό στα παραπροϊόντα της τριβής του ελαιολάδου. Για να ωφεληθεί κανείς θα πρέπει να καταναλώσει τα καθαρά σκευάσματα που παράγονται στο εργαστήριο. 

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι τα πλεονεκτήματα στην υγεία επιτυγχάνονται καταναλώνοντας αποκλειστικά εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Το έξτρα-παρθένο ελαιόλαδο, όπως επισήμαναν Ισπανοί επιστήμονες, είναι το ελαιόλαδο που προκύπτει από την επεξεργασία των ελιών χωρίς τη χρήση θερμότητας ή χημικών ουσιών και έτσι περιέχει φυτοχημικά που αλλιώς θα χάνονταν κατά την φάση της επεξεργασίας.

26 Μαρτίου 2010

Χριστίνα Φοντόρ, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Το λάδι της ελιάς μας κάνει πιο υγιείς και πιο έξυπνους.

Το λάδι της ελιάς μας κάνει πιο υγιείς και πιο έξυπνους. Γι αυτό εδώ σε αυτή την χώρα γεννήθηκε ο πολιτισμός. Γιατί η διατροφή είναι το Α και το Ω. Ο Όμηρος αναφέρεται στο ελαιόλαδο ως «χρυσό υγρό» και ο Ιπποκράτης, ως τον «μεγάλη θεραπευτή». Κατά το μυστήριο της βαπτίσεως το παιδί το βαπτίζουν στο νερό και το λαδώνουν. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχονται στο ελαιόλαδο έχουν αντικαρκινική δράση, μέσω της παρεμπόδισης του σχηματισμού των ελευθέρων ριζών και ως εκ τούτου του οξειδωτικού στρες.

Βέβαια η ευεργετική συμβολή της ελιάς στον εγκέφαλο συνδέεται και με την έννοια της αποβολής του άγχους. Η κατανάλωση ελαίου και μόνο στην διατροφή μας και όχι βουτύρου ή σπορέλαιων διατηρεί την εγρήγορση του νού, την ευστροφία του και την θετική καλοπροαίρετη σκέψη.

Το ελαιόλαδο περιέχει υψηλά επίπεδα μονοακόρεστων λιπαρών οξέων (MUFA) καθώς και πληθώρα βιοδραστικών συστατικών. Από αυτά, φαινολικά συστατικά είναι τα εκτενέστερα μελετημένα. Σχετικά με τα οφέλη των MUFA στην ανθρώπινη υγεία, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Ποτών αδειοδότησε ποιοτικούς ισχυρισμούς υγείας (health claims), για πρώτη φορά το 2004, σχετικά με την προστασία που προσφέρουν τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα του ελαιολάδου κατά του κινδύνου καρδιοαγγειακών παθήσεων. 

Συνολικά, τα οφέλη των λιπαρών οξέων του ελαιόλαδου συνοψίστηκαν στο πρώτο Διεθνές Συνέδριο για το Ελαιόλαδο και την υγεία, το 2005. Το ελαιόλαδο όμως είναι παραπάνω από μια πλούσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Τα φαινολικά του συστατικά έχουν δείξει αντι-φλεγμονώδεις και χημειο-προστατευτικές ιδιότητες. Η ολεοκανθάλη (oleocanthal) του ελαιόλαδου, έχει βρεθεί να έχει παρόμοια δράση με το αντιφλεγμονώδες φάρμακο ibunoprofene. Σε καμία από τις μελέτες, στις οποίες έχει εξεταστεί ο ρόλος των φαινολικών συστατικών του ελαιόλαδου, δεν έχει παρουσιαστεί κυτταροτοξικότητα.

Η ευρωπαική μελέτη EUROLIVE (The effect of olive oil consumption on oxidative damage in European populations) παρουσίασε, το 2006, τεκμηριωμένες αποδείξεις για τον προστατευτικό ρόλο των φαινολικών συστατικών του ελαιόλαδου. Τα πειράματα της μελέτης αυτής πραγματοποιήθηκαν σε 200 υγιείς εθελοντές από όλη την Ευρώπη και κατέδειξαν προστασία ενάντια στο οξειδωτικό στρες, κατόπιν καθημερινής κατανάλωσης 25 ml ελαιόλαδου πλούσιου σε φαινολικά συστατικά (παρθένο ελαιόλαδο).

Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε αύξηση στα επίπεδα HDL (καλής χοληστερόλης), και μειωμένοι δείκτες λιπιδικού οξειδωτικού στρες μετά από τρίμηνη κατανάλωσης παρθένου ελαιόλαδου. Επιπλέον, η ίδια μελέτη, έδειξε μείωση σε δείκτες οξείδωσης του DNA, της τάξεως του 13% – ποσοστό συγκρίσιμο με τα ποσά που παρατηρούνται μετά το κόψιμο του καπνίσματος.

Με το όνομα «αγουρέλαιο» ονομάζουμε το φυσικό λάδι που προέρχεται από τη σύνθλιψη από ελιές που δεν έχουν ακόμη ρυτιδωθεί και διατηρούν το πράσινο χρώμα τους. Το ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες ωμοτριβές ή ομφάκιο.

Το Αγουρέλαιο είναι λάδι που παράγεται σχετικά πρώιμα, πριν ωριμάσει ο ελαιόκαρπος, ο οποίος είναι άγουρος και πράσινος. Οι ελιές συλλέγονται στα μέσα Οκτώβρη χειρονακτικά και η επεξεργασία τους γίνεται την ίδια ή το πολύ την επομένη ημέρα. Αγουρέλαιο δεν ονομάζονται όλα τα φρέσκα ελαιόλαδα, παρά μόνο αυτό που παράγεται από άγουρο ελαιόκαρπο.

Έχει λαμπερό πράσινο χρώμα που οφείλεται στις χλωροφύλλες του άγουρου ελαιοκάρπου οι οποίες προσδίδουν στο αγουρέλαιο μεγαλύτερες αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Διαφέρει στην γεύση από το Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο καθώς είναι έντονα πικρό και κάπως πικάντικο με εντονα φρουτώδη γεύση από αρώματα της φρεσκοκομμένης άγουρης ελιάς.

Το αγουρέλαιο διατηρεί για λίγους μήνες τις ιδιότητες του, για αυτό και δεν είναι διαθέσιμο όλο τον χρόνο. Τα εντονότερα του χαρακτηριστικά είναι φανερά από την παραγωγή του, το Νοέμβριο και μέχρι το Μάρτιο. Όσο περνάει ο χρόνος το αγουρέλαιο χάνει την έντονη γεύση του αλλά όχι τα θρεπτικά του συστατικά. Το αγνό αγουρέλιο που δεν έχει περάσει καμία επεξεργασία ή φιλτράρισμα, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θα εμφανίσει ένα ίζημα (μούρια) στον πάτο του δοχείου, το οποίο είναι φυσικό κατάλοιπο του ελαιολάδου και δηλώνει την αγνότητα του αγουρέλαιου.

Περιέχει όλες τις βιταμίνες και προβιταμίνες του ελαιολάδου, μέταλλα και πολυφαινόλες, που προστατεύουν τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες, το ενεργό οξυγόνο και τις ελεύθερες ρίζες.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΦΥΛΛΩΝ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ 

ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ

(ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ)

Στα φύλλα της ελιάς περιέχονται αρκετές φαινολικές ενώσεις, σημαντικότερες εκ των οποίων είναι η ελαιοευρωπαΐνη και η υδροξυτυροσόλη. Οι ιδιότητες των φύλλων ελιάς, έχουν αποδοθεί κυρίως σε αυτές τις 2 ουσίες.

Τα οφέλη από την κατανάλωση φύλλων ελιάς (χυμού, αψεθήματος, ελαιόλαδου), συνοπτικά αναφέρονται ως εξής:

1. Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος. Αποτελεί το κυρίαρχο όφελος με την κατανάλωση χυμού ή ροφήματος φύλλων ελιάς, λόγω του ενεργού συστατικού τους, την ελαιοευρωπαΐνη. Η αποτελεσματικότητα κατά πολλών παθογόνων, μπορεί να ωφελήσει στην αντιμετώπιση των ιών της γρίπης, του έρπητα, μύκητες (υπερανάπτυξη ζυμομυκήτων - Yeast Syndrome), βακτήρια (11 ειδών). Έχουν αναφερθεί θεαματικά αποτελέσματα και στην αντιμετώπιση έντονων συμπτωμάτων του AIDS με χορήγηση φύλλων ελιάς.

2. Αντιοξειδωτική δράση. Η αναστολή της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης, που προκαλεί η ελαιοευρωπαΐνη των φύλλων ελιάς, μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η ταυτόχρονη παρουσία της «αντιοξειδωτικής» βιταμίνης Ε που υπάρχει σε αφθονία στα φύλλα ελιάς, ενισχύει ακόμα περισσότερο την εν λόγω δράση.

3. Αντιυπερτασική δράση. Από τη δεκαετία του 1950, υπάρχουν κλινικά δεδομένα για τη χρήση των φύλλων ελιάς στη θεραπεία της υπέρτασης, μέσω της αγγειοδιασταλτικής τους δράσης.

4. Αναστολή συγκόλλησης των αιμοπεταλίων. Αυτή η ιδιότητα μετατρέπει τα φύλλα ελιάς, σε σημαντικό όπλο για την αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών επεισοδίων και την αποφυγή επικίνδυνων θρόμβων.

5. Αύξηση ενεργητικότητας - Αντιμετώπιση χρόνιας κόπωσης. Η κατανάλωση φύλλων ελιάς έχει αναφερθεί πολλάκις από ασθενείς, αλλά και από υγιή άτομα, ότι προσδίδει μεγαλύτερη ενεργητικότητα. Αυτή η μεγαλύτερη ενεργητικότητα, δυνητικά μπορεί να αυξήσει την απόδοση στην εργασία, την επίδοση στον αθλητισμό. Επίσης, έχουν αναφερθεί πολλά περιστατικά ταχείας ανάρρωσης από χρόνια κόπωση με τη συχνή και συστηματική κατανάλωση φύλλων ελιάς. Εν ολίγοις, αποτελούν σημαντικότατο εργαλείο του σύγχρονου και επιβαρημένου από το στρες ανθρώπου, στην ανάγκη για ευεξία και μακροζωία.

Εύκολα μπορεί κανείς να παρατηρήσει, τον πλούτο των φύλλων ελιάς σε ιχνοστοιχεία, μέταλλα και βιταμίνες, καθιστώντας τα σε πολύτιμο διατροφικό εργαλείο του ανθρώπου. Παράλληλα, η αναλογία τους σε λιπαρά οξέα (κορεσμένα, μονοακόρεστα, πολυακόρεστα), είναι η ιδανική και υποδεικνύει τις καρδιοπροστατευτικές τους ιδιότητες.

Η παρουσία της βιταμίνης Ε, είναι διπλάσια και από αυτή που υπάρχει σε ανάλογη ποσότητα σησαμέλαιου (4,1 mg/100gr), καθιστώντας τα φύλλα ελιάς, σε τρόφιμο πλούσιο στην εν λόγω βιταμίνη.

Όσον αφορά το σίδηρο, η παρουσία του είναι μεγαλύτερη από αντίστοιχη παρουσία δημητριακών πρωινού (8,2mg/100gr), που τόσο διαφημίζονται ως πλήρης και ποιοτική τροφή για το σύγχρονο άνθρωπο.

Τέλος, ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στις διαιτητικές ίνες των φύλλων ελιάς. Οι διαιτητικές ίνες, βρίσκονται σε αυτό το τρόφιμο σε αφθονία, καθιστώντας το σε τρόφιμο που βοηθά στην πολυπαραγοντική αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.

ΣΗΠ : Συνιστώμενη Ημερήσια Παροχή ( Εκτός αυτών , στα φύλλα ελιάς επισημάνθηκαν αξιοσημείωτες ποσότητες και άλλων βιταμινών , όπως είναι οι « αντιοξειδωτικές βιταμίνες » C & A, βιταμίνες του συμπλέγματος B, νιασίνη. για περισσότερα)

ΥΓ. ΔΙΟΡΑΤΙΚΟΝ: Για περισσοτερες πληροφοριες σχετικα με την ελια στη διατροφη μας και οχι μονο μπειτε ΕΔΩ.

mednutrition.gr, solon, terra papers, edwhellas,