Νέα στοιχεία για τους Πόντιους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη

Οι Πόντιοι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη κατάφεραν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες, να σταθούν στα πόδια τους και να συμβάλλουν στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της πόλης. Η εγκατάσταση των Ποντίων στη Θεσσαλονίκη, ήταν το θέμα της επιστημονικής ημερίδας, που πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης, σε διοργάνωση της 1ης Δημοτικής Κοινότητας.

Ο δρ. οικονομολόγος, Ευάγγελος Χεκίμογλου επισήμανε ότι το 1925 και 1926 η συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων προτίμησε να παραμείνει σε πρόχειρους καταυλισμούς μέσα στην πόλη, αντίθετα με την άποψη που θα είχαν οι περισσότεροι παρασυρμένοι από τη μεταγενέστερη δημιουργία περιαστικών προσφυγικών οικισμών.

Μάλιστα, υπάρχει σαφής τάση εγκατάστασης ομοχωρίων σε μικρή γεωγραφική ακτίνα. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από δείγμα 1.000 δηλώσεων προσφύγων από το αρχείο της Εθνικής Τράπεζας, οι οποίες κατέγραψαν τη διεύθυνση κατοικίας της προσφυγικής οικογένειας.

Εξάλλου, από δείγμα 500 οικογενειών του Πόντου και 100 από την Καισαρεία, με προέλευση από το ίδιο αρχείο, προκύπτει ότι τόσο οι Πόντιοι (σε ποσοστό 51%) όσο και οι Καϊσερλήδες (54%) προτίμησαν να εγκατασταθούν εντός των τειχών της πόλης. Διεύθυνση κατοικίας στην Ανατολική Θεσσαλονίκη δήλωσε το 30% των Ποντίων και το 20% των εκ Καισαρείας, ενώ για τη Δυτική τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 10% και 26%.

Οι πρόσφυγες μαθητές από τον Πόντο επηρέασαν καθοριστικά με την ποσότητα και την ποιότητα τους τη σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού και την εκπαιδευτική ζωή γενικότερα, υπογράμμισε η ομότιμη καθηγήτρια του ΑΠΘ, Ρούλα Ζιώγου-Καραστεργίου. Σύμφωνα τα στοιχεία που παρέθεσε στα σχολεία της Θεσσαλονίκης (Α', Β' και Γυμνάσιο Αρρένων, Γυμνάσιο Θηλέων, Ανώτερο Παρθεναγωγείο, Εμπορική Σχολή), τις περιόδους 1922-1923 έως και 1925-1926, οι πρόσφυγες μαθητές ήταν 1.683 και οι Πόντιοι 192.

Στις 20 Νοεμβρίου του 1922, όπως γράφει η «Εφημερίς των Βαλκανίων», οι μαθητές του Α' και του Β' Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης διοργάνωσαν ποδοσφαιρικό αγώνα, τα έσοδα του οποίου διέθεσαν στους πρόσφυγες συμμαθητές τους.

Η κ. Ζιώγου-Καραστεργίου τόνισε ότι τα πρώτα δύσκολα χρόνια εγκατάστασης των προσφύγων στην πόλη ιδρύονται μια σειρά από νεανικοί ποντιακοί σύλλογοι -πολλοί από αυτούς στην Καλαμαριά-στους οποίους συμμετέχουν μαθητές και φοιτητές και των δύο φύλων.

Στη σχέση του προσφυγικής καταγωγής μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιου με τους Πόντιους πρόσφυγες αναφέρθηκε ο καθηγητής του ΑΠΘ, Αθανάσιος Καραθανάσης, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι φρόντισε για τα ορφανά παιδιά, ενώ με τη μεσολάβηση του ενισχύθηκαν οικονομικά σύλλογοι.

Στον Πόντο δεν αναπτύχθηκε ισχυρό εργατικό κίνημα γιατί οι εργάτες δεν ήταν δεκτικοί στην πρόσληψη νέων ιδεών, ενώ δεν υπήρξε ισχυρή αστική τάξη, που θα συντελούσε στη διάδοση τους, υπογράμμισε ο καθηγητής του ΑΠΘ, Αλέκος Δάγκας.

Φορείς της σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής ιδεολογίας ήταν άνθρωποι που δεν άνηκαν στην εργατική τάξη: Τούρκοι που αιχμαλωτίστηκαν στη Ρωσία, Άγγλοι στρατιώτες, αλλά και μέλη του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος. Οι εργάτες και οι αγρότες έμεναν σε μεγάλο βαθμό αμέτοχοι.

Στην πολιτική διαδρομή του Γιάννη Πασαλίδη αναφέρθηκε ο δικηγόρος, Γιάννης Νισύριος, τονίζοντας ότι συνδύασε τον πολιτικό δυναμισμό και τον βαθύτατο ανθρωπισμό.

Όπως είπε ο κ. Νισύριος, ο Γιάννης Πασαλίδης ήταν υπέρ της κατάργησης των διαχωριστικών γραμμών και της εθνικής συμφιλίωσης και σε αυτό το πλαίσιο ήταν εναντίον των ΗΠΑ γιατί πίστευε ότι επιβάλλουν τον εθνικό διχασμό στην Ελλάδα. Ως βουλευτής, ασχολήθηκε με τα θέματα των αγροτών και τις αποζημιώσεις των προσφύγων, ενώ αγωνίστηκε για το Κυπριακό και τις γερμανικές αποζημιώσεις.

Πριν ξεκινήσουν οι ομιλίες, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης, τίμησε την πρώην πρόεδρο της Μέριμνας Ποντίων Κυριών, Άννα Θεοφυλάκτου, σε αναγνώριση των πολύχρονων προσπαθειών της για την διατήρηση της μνήμης του ποντιακού ελληνισμού.

defencenet