"Αν χρωστάς στην τράπεζα 1000 δολάρια, τότε ανήκεις στην τράπεζα. Αν της χρωστάς 100 εκατομμύρια δολάρια, τότε σου ανήκει η τράπεζα". Aμερικάνικη παροιμία.
Εκτός από τη διάσταση της συναλλαγής που έχει το χρέος, η οποία είναι προφανής, έχει και μια άλλη διάσταση και αυτή είναι της ηθικής νομιμοποίησης της εξουσίας κάποιου, επάνω σε εσένα.
Η ιστορία μάς έχει δείξει ότι δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να δικαιολογήσεις ηθικά μια σχέση βίας και υποτέλειας, από το να την ταυτίσεις με την έννοια του χρέους.
Μια σχέση βίας βασισμένη στο χρέος, υπονοεί ότι φταίει το θύμα για τα δεινά του και όχι ο θύτης.
Οι μαφιόζοι το είχαν καταλάβει αυτό, όπως και οι διοικητές των κατοχικών στρατών.
Οι Γερμανοί πριν την άνοδο του Χίτλερ είχαν κληθεί να πληρώσουν πολεμικές αποζημιώσεις στα κράτη της αντίθετης πλευράς, για τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Δεν ήταν βέβαια θέμα χρημάτων, αλλά κάμψης του ηθικού.
Οι Ιρακινοί αν και προτεκτοράτο, ακόμα πληρώνουν στο Κουβέιτ αποζημιώσεις για την εισβολή των στρατευμάτων του Σαντάμ (παρ΄ όλο που η Δύση με δυο μέτρα και δυο σταθμά, τον θεωρεί μη εκλεγμένο δικτάτορα).
Αντιθέτως, οι τριτοκοσμικές χώρες όπως οι Φιλιππίνες και η Μαδαγασκάρη, ενώ ήταν κατεκτημένες χώρες, τώρα οφείλουν χρήματα στις χώρες που τις κατείχαν.
Βλέπουμε λοιπόν ότι το χρέος είναι ένα δίκοπο μαχαίρι που χρησιμοποιείται κατά το δοκούν από τους ισχυρούς, ανάλογα με το ποιόν έχουν απέναντι τους.
Το χρέος βέβαια μεταξύ δυο ισχυρών, είναι ανεκτό.
Αν εσύ χρωστάς σε μια τράπεζα ένα μικρό ποσό είσαι εγκληματίας, παρ' όλα αυτά υπάρχουν επιχειρηματίες που ζουν δεκαετίες, ενώ το ενεργητικό των επιχειρήσεων τους, είναι μικρότερο από το παθητικό τους.
Δηλαδή χρωστάνε περισσότερα από αυτά που διαθέτουν.
Οι πλούσιοι μπορούμε να πούμε ότι έχουν ταξική συνείδηση και αλληλοϋποστηρίζονται και στο χρέος.
Ένα τέτοιο παράδειγμα έδειξε και η διάσωση των τραπεζών με λεφτά των φορολογουμένων.
Δεν σώζουν όμως φορολογούμενους με τα λεφτά της τράπεζας, ε;
Ο ανθρωπολόγος Jean Claude Galey είχε ζήσει με μια φυλή στα ανατολικά Ιμαλάϊα.
Η κατώτερη κάστα εκείνης της φυλής, τους οποίους τους λέγανε εξόριστους και προέρχονταν από πληθυσμούς τους οποίους πριν αιώνες είχαν κατακτήσει οι άρχοντες της κυρίαρχης κάστας, ήταν υπό ένα καθεστώς συνεχούς χρέους προς την κυρίαρχη κάστα.
Δεν έχει σημασία αν το χρέος είναι πραγματικό ή φανταστικό.
Αρκεί να πει ο ισχυρότερος στον αδύνατο ότι του χρωστάει, και να έχει έστω και ένα μικρό αδύναμο πάτημα για να το βεβαιώσει.
Πχ. οι δουλέμποροι παίρνουν τα χαρτιά από τις κοπέλες που φέρνουν από το εξωτερικό και τους λένε: θα σας τα δώσουμε πίσω όταν ξεχρεώσετε τα έξοδα μεταφοράς και τα έξοδα διαμονής (που μεγαλώνουν το χρέος ακόμα περισσότερο) και μέχρι τότε θα δουλεύετε ως πόρνες.
Προφανώς δεν έχει να κάνει με το χρέος, αλλά με την ηθική αιτιολόγηση της υποτέλειας.
Σε Ιστορικούς όρους, το χρέος πάει πολύ πίσω και είναι αρχαιότερο του χρήματος.
Στην Περσία πρώτα ανακαλύφθηκε το χρέος και μετά το χρήμα.
Οι Πέρσες για πολλούς αιώνες πριν κόψουν νομίσματα, είχαν πέτρινες πλάκες στις οποίες έγραφαν το ποιος χρωστάει τι και σε ποιόν.
Στην αρχαία Ρώμη έχει καταγραφεί Ρωμαίοι στρατιώτες να γυρίζουν από τον πόλεμο και να βρίσκουν τις οικογένειες τους υπόδουλες σε ντόπιους πλούσιους, λόγω χρέους.
Οι Τούρκοι κρατούσαν τον Ελληνικό λαό υποτελή μέσω του χρέους (χαράτσι) και τώρα ο ίδιος λαός υποτίθεται ότι χρωστάει στην κυβέρνηση που τον έκλεβε τόσα χρόνια (πάλι χαράτσι).
Όπως και να 'χει, προσωπικά δεν νομιμοποιώ κανένα χρέος που χρησιμοποιείται ως όπλο εναντίον μου.
Δεν θεωρώ ότι χρωστάω το παραμικρό στην όποια κυβέρνηση, και δεν τη νομιμοποιώ ηθικά.
Φώτης Χριστοδουλίδης
Το άρθρο γράφτηκε βασισμένο στο βιβλίο του ανθρωπολόγου David Graeber- Debt the first 5000 years.
eyedoll
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου